Οι δυτικές χώρες και οι σύμμαχοί τους φιλοξενούν το ένα έβδομο του παγκόσμιου πληθυσμού – αλλά αντιπροσωπεύουν περίπου τα δύο τρίτα των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών. Καθώς η βιομηχανία όπλων κερδίζει βάρος στη Γερμανία, οι οικονομολόγοι προβλέπουν «όπλα χωρίς βούτυρο».
Το κόστος της στρατιωτικοποίησης
Οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες συνεχίζουν να αυξάνονται και η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των δαπανών γίνεται από τις δυτικές χώρες. Αυτή η συχνά αγνοούμενη ανισότητα επιβεβαιώνεται σε νέα μελέτη του ερευνητικού ινστιτούτου SIPRI που εδρεύει στη Στοκχόλμη, που δημοσιεύτηκε χθες (Δευτέρα). Οι ερευνητές αναφέρουν ότι, το 2023, περίπου το 37 τοις εκατό από τα 2.443 τρισεκατομμύρια δολάρια σε παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες, δηλαδή 916 δισεκατομμύρια δολάρια, αποδίδονταν μόνο στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του SIPRI, τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ μαζί ξόδεψαν 1.341 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, τα οποία αποτελούν το 55 τοις εκατό όλων των στρατιωτικών δαπανών παγκοσμίως.[1] Η Ευρώπη, από την πλευρά της, ξόδεψε το 24 τοις εκατό του παγκόσμιου συνόλου, καθώς τα έθνη της ηπείρου δημιουργούν τις αντίστοιχες εθνικές ένοπλες δυνάμεις τους. Μόνο η υποπεριοχή της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης αντιπροσώπευε στρατιωτικές δαπάνες 407 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ, αυξημένες κατά 43 τοις εκατό σε σχέση με το 2014 και ένα τρίτο περισσότερο από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, για παράδειγμα, της οποίας οι στρατιωτικές δαπάνες SIPRI ανέρχονται σε 296 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ για το 2023, αριθμός που λαμβάνει υπόψη πηγές χρηματοδότησης που δεν περιλαμβάνονται στον επίσημο προϋπολογισμό των ενόπλων δυνάμεων της χώρας. Άλλες χώρες που έχουν στενή συμμαχία με τη Δύση περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, που καταλαμβάνουν τη 10η και 11η θέση αντίστοιχα στην παγκόσμια κατάταξη, με στρατιωτικές δαπάνες να αυξάνονται στα 50,2 δισεκατομμύρια και 47,9 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ η Αυστραλία κατατάσσεται 13η, με 32,3 δισεκατομμύρια δολάρια .Αυξανόμενες δαπάνες
Η Γερμανία βρίσκεται στην έβδομη θέση στην τρέχουσα κατάταξη του SIPRI – πίσω από τις ΗΠΑ, την Κίνα, τη Ρωσία (109 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ), την Ινδία (83,6 δισεκατομμύρια), τη Σαουδική Αραβία (75,8 δισεκατομμύρια) και το Ηνωμένο Βασίλειο (74,9 δισεκατομμύρια). Το SIPRI υπολογίζει τις στρατιωτικές δαπάνες της Γερμανίας σε περίπου 66,8 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, δηλαδή περισσότερα από τη Γαλλία (61,3 δισεκατομμύρια). Και ήδη πρόκειται να αυξηθεί σημαντικά στο μέλλον. Σύμφωνα με το γερμανικό υπουργείο Άμυνας, η φετινή επίσημη χορήγηση στρατιωτικού προϋπολογισμού ύψους 51,9 δισ. ευρώ θα συμπληρωθεί με 19,8 δισ. ευρώ από το λεγόμενο Ειδικό Ταμείο της κυβέρνησης, το οποίο σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Ελεγκτικό Συνέδριο αποτελεί «ειδικό χρέος».[2 ] Μαζί, οι γερμανικές στρατιωτικές δαπάνες θα φτάσουν επίσημα τα 71,7 δισεκατομμύρια ευρώ φέτος, αν και αυτό εξακολουθεί να μην ισοδυναμεί με τις πραγματικές δαπάνες. Το άθροισμα που το Βερολίνο αναφέρει στο ΝΑΤΟ κάθε χρόνο περιλαμβάνει δαπάνες πέραν και συνήθως υψηλότερες από τον επίσημο στρατιωτικό προϋπολογισμό. Υπολογιζόμενο με βάση τις τρέχουσες συναλλαγματικές ισοτιμίες, το σύνολο της Γερμανίας θα ανέλθει σε περίπου 76,4 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ μόνο για φέτος, γεγονός που θα έθετε τη Γερμανία στην πέμπτη θέση της τρέχουσας παγκόσμιας κατάταξης, μπροστά από τη Σαουδική Αραβία.Η Ευρώπη οδηγεί τη συσσώρευση όπλων
Ο ρόλος της Δύσης, και ειδικότερα της Ευρώπης, ως κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας αύξησης των εξοπλισμών ήταν ξεκάθαρα ορατός εδώ και αρκετό καιρό. Έτσι, οι στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 9,9 τοις εκατό μεταξύ 2014 και 2023, της Γερμανίας κατά περίπου 48 τοις εκατό την ίδια περίοδο και οι δαπάνες ολόκληρης της Ευρώπης έως και 62 τοις εκατό, σύμφωνα με τα στοιχεία του SIPRI. Οι ευρωπαϊκές χώρες κατέχουν επίσης σημαντική θέση στο παγκόσμιο εμπόριο όπλων. Η Γαλλία ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας όπλων παγκοσμίως την πενταετία από το 2019 έως το 2023, ακολουθούμενη από την πέμπτη έως την όγδοη θέση από τη Γερμανία, την Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ισπανία. Όσον αφορά τις εισαγωγές όπλων, η Ευρώπη ήταν επίσης η μόνη σημαντική περιοχή που είδε αύξηση όγκου την πενταετία από το 2019 έως το 2023. Πράγματι, ήταν ένα τεράστιο άλμα, σημειώνοντας άνοδο κατά ένα αξιοσημείωτο 94 τοις εκατό σε σχέση με την πενταετία περίοδο από το 2014 έως το 2018.[3] Επιπλέον, οι βασικοί σύμμαχοι της πολιτικής Δύσης αύξησαν σημαντικά τις εισαγωγές στρατιωτικού υλικού κατά τα έτη 2019 έως 2023: Νότια Κορέα (αύξηση 6,5%), Φιλιππίνες (αύξηση 105%) και Ιαπωνία (αύξηση 155%). Τα στοιχεία του SIPRI δείχνουν επίσης ότι τα αμερικανικά και ευρωπαϊκά τεθωρακισμένα προηγούνται σαφώς όσον αφορά τις εκκρεμείς παραγγελίες τους, ένα μέτρο που ποσοτικοποιεί αποτελεσματικά την τάση των όπλων για τα επόμενα χρόνια.[4]Η παρακμή της Δύσης
Τα δυτικά έθνη επεκτείνουν τα εξοπλιστικά τους προγράμματα σε μια εποχή που παρατηρούν ότι η οικονομική τους επιρροή έχει συρρικνωθεί εδώ και πολύ καιρό και αρχίζει να μεταφράζεται σε απώλεια πολιτικής επιρροής. Το 2000, το μπλοκ εξακολουθούσε να αντιπροσωπεύει πάνω από το 56 τοις εκατό της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής, υπολογιζόμενο σύμφωνα με τις ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης (PPPs). Αλλά αυτή η μέτρηση έχει πέσει τώρα σε μόλις περίπου 40 τοις εκατό. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), θα συνεχίσει να μειώνεται, ενώ το μερίδιο του Παγκόσμιου Νότου είναι τώρα σχεδόν στο 60% και αυξάνεται. Η ομάδα G7, η οποία θεωρεί τον εαυτό της ως τη «διευθύνουσα επιτροπή του ελεύθερου κόσμου», έδειξε ασθενέστερες οικονομικές επιδόσεις –και πάλι υπολογισμένες σε όρους ΣΔΙΤ– από τους BRICS για πρώτη φορά το 2021 (30,7% έναντι 31,5%). . Έκτοτε έχει μείνει ακόμα πιο πίσω, ειδικά από τότε που οι BRICS επέκτεισαν τα μέλη τους την 1η Ιανουαρίου 2024. Η Banque de France προβλέπει ότι ο όμιλος BRICS+ θα αντιπροσωπεύει περίπου το 37,6 τοις εκατό της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής το 2027, ενώ το G7 θα αντιπροσωπεύει μόλις 28,2 τοις εκατό.[5] Η απώλεια της πολιτικής επιρροής της Δύσης αντανακλάται στο γεγονός ότι, παρά την άσκηση μεγάλης πίεσης, δεν έχει καταφέρει ακόμα να αναγκάσει τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου να συμμετάσχουν στις κυρώσεις της Ρωσίας. Καθώς η επιρροή εξαφανίζεται σταθερά, οι πολιτικοί ηγέτες στη Δύση αναρωτιούνται όλο και περισσότερο αν ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός είναι η προβολή μεγαλύτερης στρατιωτικής ισχύος.Σημασία της βιομηχανίας όπλων
Η μαζική συσσώρευση όπλων που απαιτείται για αυτό το παιχνίδι εξουσίας και, όπως δείχνουν τα στοιχεία του SIPRI, επιδιώκεται αποφασιστικά, θα επηρεάσει φυσικά σε μεγάλο βαθμό τις εσωτερικές υποθέσεις των δυτικών χωρών. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, η αμυντική βιομηχανία δεν ήταν για δεκαετίες ιδιαίτερα σημαντικός τομέας στη συνολική εθνική οικονομία. Αυτό τώρα αλλάζει. Τον Μάρτιο του περασμένου έτους, η Rheinmetall έγινε η πρώτη εταιρεία παραγωγής όπλων που συμπεριλήφθηκε στον δείκτη DAX σαράντα κορυφαίων μετοχών, αντανακλώντας την αυξανόμενη επιρροή των γερμανικών κατασκευαστών όπλων.[6] Η Rheinmetall μπόρεσε να αυξήσει τις πωλήσεις της στα 7,2 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023 και αναμένει ότι θα είναι σε θέση να πραγματοποιήσει κύκλο εργασιών 13 έως 14 δισεκατομμυρίων ευρώ μέχρι το 2026. Είναι αλήθεια ότι απέχει ακόμη έτη φωτός από κορυφαίους εταιρικούς ομίλους όπως η Volkswagen, με την ετήσια πωλήσεις 322 δισ. ευρώ. Ωστόσο, υπάρχουν πραγματικές προοπτικές προώθησης στην ελίτ της γερμανικής βιομηχανίας. Γιατί καθώς το οικονομικό βάρος της γερμανικής βιομηχανίας όπλων μεγαλώνει σταδιακά, τόσο μεγαλώνει και το πολιτικό της βάρος.Κανόνια χωρίς βούτυρο
Καθώς οι προτεραιότητες στη Γερμανία αλλάζουν, οι στρατιωτικές δαπάνες θα αποσπάσουν άλλες πιστώσεις του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού. Με δημοσιονομικό μερίδιο 10,9 τοις εκατό, η άμυνα είναι επί του παρόντος η δεύτερη μεγαλύτερη θέση του προϋπολογισμού μετά την εργασία και τις κοινωνικές υποθέσεις.[7] Ωστόσο, αυτό το σημαντικό μερίδιο δεν περιλαμβάνει καν το χρέος που δημιουργήθηκε για το «Ειδικό Ταμείο» της κυβέρνησης για την αναβάθμιση της Bundeswehr. Λαμβάνοντας υπόψη αυτή την κατανομή, το στρατιωτικό μερίδιο των δαπανών ανέρχεται σε περίπου 15 τοις εκατό. Μακροπρόθεσμα, αυτό μπορεί να είναι μόνο εις βάρος των δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση και την κοινωνική πρόνοια. Όπως είπε πρόσφατα ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου Ifo, Clement Fuest, «Όπλα και βούτυρο; Θα ήταν ωραίο αν ήταν δυνατό. Αλλά αυτό είναι μόνο στη χώρα του γάλακτος και του μελιού. Δεν μπορεί να συμβεί.” Ο Fuest το θέτει συνοπτικά: είναι ένα μέλλον «όπλα χωρίς βούτυρο».[8]________________________________
[1] Στοιχεία που λαμβάνονται εδώ και παρακάτω από: Nan Tian, Diego Lopes da Silva, Xiao Liang, Lorenzo Scarazzato: Trends in World Military Expenditure, 2023. Ενημερωτικό δελτίο SIPRI. Solna, Απρίλιος 2024.
[2] Ο Πιστόριους λέει «Η ασφάλεια δεν μπορεί να είναι δωρεάν» στην Bundestag: «Sicherheit gibt es nicht zum Nulltarif». bmvg.de 01.02.2024. Δείτε επίσης: «Deutschland kriegstauglich machen» .
[3], [4] Δείτε επίσης: Rüstungstreiber Europa .
[5] Επέκταση των BRICS: ποιες είναι οι πιθανές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία; banque-france.fr 13.02.2024.
[6] Η Rheinmetall προσχωρεί στο DAX. tagesschau.de 04.03.2023. Δείτε επίσης: Kampfpanzer statt Dialyse .
[7] Ψηφιακό Bundeshaushalt. bundeshaushalt.de.
[8] Raphaël Schmeller: Ampel zerlegt Sozialstaat. junge Welt 24.02.2024. Δείτε επίσης: Η θέληση για παγκόσμιο πόλεμο .
